استفاده از گالوانیزه برای استحکام بخشی و همچنین تحمل بارهای دینامیکی و استاتیکی وارد شده (شامل بارهای خارجی و بارهای مستقیم) به پنجره از الزامات غیرقابل انکار سیستم پنجره های دوجداره می باشد و اینکه ادعا می شود می توان برای پروفیلی خاص ، یا در شرایطی خاص از گالوانیزه استفاده نکرد ، بی پایه و اساس بوده و هیچ پشتوانۀ فنی ، علمی و یا استانداردی ندارد و در هیچ یک از استانداردهای تدوین شده چه در ایران و چه در سایر کشورها چنین موضوعی وجود ندارد. نباید فراموش کنیم که پروفیل upvc ، قادربه تحمل هر وزن یا هر بار وارد شده به آن نمی باشد و در صورت عدم استفاده از گالوانیزه احتمال شکستن ، دفرمه شدن ، تغییر شکل یا از دست دادن آب بندی ، ساده ترین احتمالات خواهند بود.

 

 

نکته:البته اخیرا برخی از شرکت های آلمانی پروفیل های جدیدی را به بازار عرضه کرده اند که نیاز به گالوانیزه ندارد. در خصوص این پروفیل ها که به Fibre-reinforced مشهورند (هر چند ممکن است در هر شرکتی نام خاصی به خود گرفته باشند.تصویر شماره یک )، باید گفت که این پروفیل ها دارای تکنولوژی خاصی بوده و از یک رویۀ پروفیل upvc برخوردار می باشند که به عنوان عایق عمل می کند، در حالی که ساختار اصلی پروفیل و ستون های تشکیل دهندۀ چمبرها از پلیمری بسیار سخت ساخته شده اند. افزون بر این ، به دلیل قیمت بسیار بالای این محصولات ، این سیستم عملا وارد ایران نشده و در صورت ورود هم توان رقابت با انواع مرسوم پروفیل upvc را به لحاظ قیمت نخواهد داشت.

اما در خصوص این پرسش،که آیا می شود به جای گالوانیزه در پروفیل های معمول از نمونه ای دیگر یا محصولی جایگزین استفاده کرد باید گفت که جواب این سوال مثبت بوده و در سال های اخیر استفاده از پروفیل های CRP تا حدی باب شده است که در صورت استفاده از نوع مرغوب و تکنولوژی مناسب تولید،می توان از آن به عنوان جایگزین گالوانیزه نام برد. اما نکتۀ مهم آن است که این محصول حتما از مشخصات CRP برخوردار باشد و صرفا استفاده از هر محصولی به نام CRP صحیح نیست.

از مهمترین مزایای CRP ، قابلیت جوش پذیری همزمان با پروفیل و بالتبع پوشش کانل پروفیل گالوانیزه(برخلاف گالوانیزه در محل جوش ) را می توان نام برد (تصویر شماره2)

 

 

متاسفانه در پاسخ به این سوال هم توجیهات جالبی توسط برخی تولییدکنندگان گالوانیزه یا پنجره ارائه می شود که به نوعی سودجویی عمدی یا غیرعمدی در آن مشهود است از جملۀ این موارد:

1. برای همه پروفیل ها می توان از یک نوع گالوانیزه با ابعاد یا ضخامت یکسان استفاده کرد!

2. با یکسان سازی ابعاد و ضخامت گالوانیزه برای تمام پروفیل ها هزینۀ انبارداری کاهش می یابد!

3. استفاده از سیخ لولا ما را از بکارگیری گالوانیزه در پروفیل بازشو بینیاز می کند!

4. استفاده از سیخ لولا الزامی است!

5. در محل نصب دستگیره درب یا پنجره، نیازی به استفاده از گالوانیزه نیست!

اما قبل از پاسخ به این ابهامات، ابتدا باید به این سوال پاسخ دهیم که اساسا چه بارهای استاتیکی یا دینامیکی مستقیم یا غیر مستقیم به پنجره وارد می شود، تا بتوانیم به این سوال پاسخ دهیم که گالوانیزه در مقابل چه بارهایی باید از خود مقاومت نشان دهد.

 

مجموع بارهای وارده به پنجره را به چهار بخش کلی می توان تقسیم کرد که هر یک دارای زیر مجموعه های بدین قرار هستند:

1.1.باد، باران و تغییرات دمای در طول روز و سال

2.1. آکوستیک

3.1.فشارهای فیزیکی مانند سرقت

4.1.نور و میزان تابش UV

1.2.تلورانس 

2.2.نشست ساختمان

1.4. انبساط، تغییرات شکل، بار مرده

2.4.نیروهای وارده در هنگام باز و بسته شدن

3.4.نیروهای ناگهانی(ضربه،زلزله و...)

4.4.وزن بازشوها

در مرحلۀ بعد باید این نکته را بررسی نماییم که گالوانیزه چه نقشی در پنجرۀ دوجداره upvc دارد. این موارد عبارتند از:

-افزایش استقامت پروفیل

-تحمل وزن

-انتقال گشتاور

-افزایش امنیت

-فشار باد

با ترکیب این دو موضوع می توان به معیارهای ارزیابی گالوانیزه دست یافت. این معیارها به ترتیب عبارتند از:

1.شکل و ابعاد گالوانیزه 

2.فشارهای خارجی وارد بر پنجره (مانند باد، باران و ...)

3.محل کاربرد پنجره یا درب و میزان باز و بسته شدن و استفاده از آن (مکان های عمومی ، اداری یا منازل)

4.محل نصب درب یا پنجره از لحاظ امنیتی

5. وزن بازشو

و...

گالوانیزه ها دارای اشکال متفاوتی هستند و هریک از این اشکال وابستگی مستقیمی به نوع، شکل و مشخصات فنی پروفیل دارند. این اشکال می تواند منتظم یا بسته به نوع پروفیل، غیرمنتظم باشند. عمده پروفیلهای گالوانیزه دارای اشکالی چون تصویر زیر هستند و هر یک کاربرد ویژه ای دارد:(تصویر شماره4)

 

 

ضخامت این گالوانیزه ها هم متغیر بوده و تابع محل کاربرد پنجره می باشد و معمولا هر تولیدکننده ای اطلاعات ویژه آن را ارائه نموده است. برای مثال در تصویر زیر می توان برخی از این محاسبات و ممان های آن را برای پروفیلی خاص مشاهده کنید:(تصویر شماره 5)

 

 

 

 

1. اولین ابهام:برای همه پروفیل ها می توان از یک نوع گالوانیزه با ابعاد یا ضخامت یکسان استفاده کرد!

با توجه به آنچه اشاره شد حتی برای یک پروفیل با سری مشخص نیز شرایط انتخاب گالوانیزه تابع عواملی چون فشار باد،وزن پنجره، وزن شیشه ، نوع یراق، ارتفاع محل نصب ، نوع کاربرد پنجره (مسکونی ، تجاری)و ... می باشد بنابراین این موضوع که بتوان به تنهایی از یک شکل و ضخامت گالوانیزه برای همه پروفیل ها (برند،سری،نوع پروفیل:بازشو،مولیون و فریم) استفاده کرد امری غیرقابل قبول می باشد.

نکته:در صورتی که شما با محدودیت انبار مواجه هستند و امکان در اختیارداشتن ضخامت های مختلف را ندارید می توانید یک یا 2 ضخامت با ضریب اطمینان بر اساس بدترین شرایط را انتخاب و از آن برای پروژه های خود استفاده نمایید.

2.دومین ابهام: با یکسان سازی ابعاد و ضخامت گالوانیزه برای تمام پروفیل ها هزینۀ انبارداری کاهش می یابد!

تصور اینکه استفاده از یک نوع گالوانیزه با شکل و ضخامت یکسان برای همه پروفیل ها می تواند هزینه های انبارداری را کاهش دهد، اشتباه است، همانطور که قطعا نمی توانید به جای سفارش پروفیل فریم،بازشو و مولین،همه پروفیل ها را فریم سفارش دهید، در خصوص گالوانیزه نیز نمی توانید چنین عملی انجام دهید.

اما چرا چنین تصوری در جامعه اشاعه داده می شود، شاید آن را در تامین کنندگان گالوانیزه باید جستجو کنیم، بدیهی است در صورتی که تولیدکنندگان پنجره همه یک ضخامت و شکل را سفارش دهند،هزینه و زمان تنظیم ماشین آلات نورد کاهش و سود بیشتری عاید این تولیدکنندگان خواهد شد و در عین حال انبارداری و سود انبارداری را نیز توجیه خواهد کرد اما به چه قیمتی؟

برخی از تولیدکنندگان پنجره به عمد یا سهو استدلال هایی را در خصوص پدیده ای به نام سیخ،لولا مطرح و ادعا می کنندکه در صورت استفاده از آن حتی نیازی به گالوانیزه در بازشو هم نیست،این ادعا نیز بی پایه و اساس بوده و هدف آن صرفا کاهش قیمت بهای تمام شدۀ پنجره می باشد، اما بازهم سوال اینجاست به چه قیمتی؟

هر مترمربع شیشه دوجداره دارای وزنی بین 25 الی 35 کیلوگرم می باشد و تصور اینکه پروفیل upvc به تنهایی بتواند آن را تحمل کند امری محال است، شاید بازشو بتواند برای مدتی این وزن را تحمل کند ولی قطعا پدیده ای چون دفرمگی پروفیل و تغییر شکل آن در بازۀ یک الی دو سال (بستگی به ابعاد ، فشارهای وارده و وزن شیشه دو جداره) قطعی خواهند بود و قطعا به زودی این پنجره از لحاظ آب بندی و هوابندی قابلیت خود را از دست خواهد داد. اما آنچه موضوع را حساس تر می نماید که در بازۀ طولانی تری احتمال وقوع بیشتری نیز دارد و به نوعی در کمین مصرف کنندۀ این پنجره خواهد بود:

احتمال جداشدن یا شکست پروفیل از محل های جوش یا خود پروفیل و جداشدن شیشه از آن خواهد بود که قطعا با آن وزن اگر روی کسی بیفتد خطرات جانی نیز در پی خواهد داشت. همانگونه که متاسفانه تاکنون چندین مورد از این دست اتفاق افتاده که طبق اطلاع نویسنده دو کودک نیز در اثر سقوط شیشه دو جداره جان باخته اند ، و البته در پیگردهای قضایی،حکم قتل شبه عمد در این مورد صادرشده است.

طبق آخرین استانداردهای تدوین شده در صنعت پنجرۀ دوجداره،هیچ منبع موثقی در خصوص لزوم استفاده از سیخ لولا در بازشو موضوع یا سرفصلی را طرح نمی نماید اما اگر در خصوص علت بزرگنمایی چنین موضوعی در کشور تحقیق میدانی کنیم،در خواهیم یافت که به دلیل عدم تولید استاندارد در کشور و عدم آگاهی تولیدکنندگان از مبحث نحوۀ تولید و مونتاژ استاندارد،این موضوع رنگ و بویی به ظاهر فنی و قابل دفاعی یافته،اما علت واقعی کجاست؟

علت واقعی استفاده از انواع لولاهای غیرقابل تنظیم 90-75 یا 100 به جای انواع لولای قابل تنظیم می باشد.بنابر توجیه به ظاهر فنی این دوستان،برای اتصال لولا به گالوانیزه و با توجه به عدم اتصال پیچ این لولاها به گالوانیزه،سیخ لولا ابزاری برای تامین این خواسته می باشد.اما این خواسته با توجه به توجیه به ظاهر فنی به دو علت کارایی لازم را نمی تواند داشته باشد:

علت اول:در صورت مطالعه بر مبنای آخرین مفاد استاندارد در سطح دنیا و توسط معتبرترین مؤسسه های استاندارد،متوجه خواهید شد که در هیچ یک از این استانداردها مقوله یا صحبتی از لولای 75 و 90 یا بزرگتر و کوچکتر وجود ندارد و در واقع از دید استاندارد هیچ تولیدکننده ای حق استفاده از لولای غیر قابل تنظیم را ندارد. در واقع حتی برای نصب یراق آلات تک جهت نیز هیچ کجا و هیچ منبعی به شما اجازۀ استفاده از لولای غیر قابل تنظیم را نمی دهد. زیرا بر مبنای این استانداردها،همه پنجره ها پس از گذشت زمان ممکن است افت داشته،یا درجۀ آب بندی یا هوابندی آنها تغییر کند که تابعی از فشارهای وارده به آن می باشد. لولاهای قابل تنظیم این امکان را به مصرف کننده یا تولیدکننده می دهد تا در بازۀ زمانی مناسب امکان تنظیم و رگلاژ مجدد آن را داشته باشد. در تصویر7 جند نمونه از آن به نمایش گذاشته شده است.

 

 

علت دوم:لولای غیرقابل تنظیم صرفا قادر به تحمل و جبران وزن واردشده می باشد(به نوعی بارهای استاتیکی را جبران می کند)اما قادر به جبران بار کششی و نتیجه جبران برآیند بارها نمی باشد اما راهکار استاندارد برای جبران این اتفاق چیست؟ پاسخ ساده است:لولاهای قابل تنظیم.

-لولای قابل تنظیم چگونه خیال ما را از نصب سیخ لولا مرتفع می نماید؟

لولاهای قابل تنظیم طبق تصویر شماره 8 دارای ساختار متفاوتی هستند و به بازشو صرفا از کنار نصب نمی شوند، بلکه از بالا هم به آن اتصال پیدا می کنند.در واقع با این کار و بر مبنای این ساختار،اولا لولا مستقیما به گالوانیزه اصلی داخل پروفیل فریم نصب شده و با توجه به شکل و ساختار این لولا،کل وزن بازشو مستقیما به گالوانیزه فریم انتقال می یابد در حالی که در لولاهای معمولی کل این وزن به به پیچ های نصب شده روی لولا و سیخ وارد شده و عملا باری غیر قابل تحمل را بر یک پروفیل گالوانیزه بسیار نازک فاقد ممان اینرسی مناسب وارد و احتمال جداشدن پیچ ها از محل یا شکستن خود پروفیل را افزایش می دهد،ثانیا مکان اصلاح آب بندی و همچنین تنظیم مجدد بازشو را مهیا کرده و عملا احتمال هرزشدن محل پیچ ها و ... نیز به حداقل می رسد. در عین حال با توجه به ساختار آن و اتصال در عرض و ارتفاع بازشو به راحتی بر بار کششی نیز با این روش فائق می آید.

 

 

 

در تصویرشماره 9 یک نمونه مکانیزم استاندارد یراق تک جهت نمایش داده شده است.

 

 

 

-راه حل مناسب برای پروفیل درب به جای استفاده از لولای 90 یا 100:

شرایط لولای درب نیز مشابه لولای پنجره می باشد و همچنان به هیچ وجه توصیه نمی شود که از لولای غیرقابل تنظیم استفاده کرد،حتی به تعداد زیاد. همانطور که در تصویر شماره 10 نمایش داده شده است لولاهای میانی حتی نقشی در تحمل بارهای وارده ندارند و صرفا به منظور جلوگیری از شکم دادن درب رو به جلو نقش ایفا می کنند و در واقع به منظور اصلاح آب بندی و هوابندی کاربرد دارند. برای درب ها نیز لولاهای قابل تنظیم توصیه می شوند و بهترین لولاها برای این مورد استفاده از لولاهای 3D می باشد.